Hou het klein in ondernemen

Het evolutiecredo van het Schumacher College is ‘Hou het klein’. Een van de belangrijkste conclusies die econoom Ernst Friedrich Schumacher trok is dat werk menselijk gemaakt moet worden. Wie Schumacher heeft gelezen (hij overleed al in 1977), weet dat hij praktische oplossingen laat zien voor economische en politieke dilemma’s. Schumacher’s boodschap over onze maatschappelijke kwalen zoals de crises van de samenleving van de rijken, permanente onderdrukking van de armen en vervuiling is nog steeds hard nodig.

Frits Schumacher (1911-1977) was zeker een van de voornaamste nieuwe economische denkers en ook een mondiale denker. Hij werkte als economisch adviseur in India en Birma, waar hij begreep dat de meest duurzame economie pas kon ontstaan waar de verbruikte goederen en diensten binnen de regio werden geproduceerd. Schumacher vond dat werk menselijk gemaakt moest worden en wel zo dat de mens erdoor geïnspireerd werd, er geen slachtoffer van was en er niet ziek van werd. Hij vond dat er een ander type industriële samenleving moest worden ontwikkeld, dat georganiseerd is in veel kleinere eenheden. Want organisaties die uit honderd mensen bestaan kunnen nog goed opereren zonder in chaos te vervallen. Grotere organisaties met meer werknemers kunnen geen orde meer bewaren zonder een autoritaire of hiërarchische opbouw.

Rijk worden
De aftakeling van het industriële systeem – dat wil zeggen de steeds sterkere verafgoding van het snel rijk worden, de toenemende geweldpleging (denk ook aan virtuele crimes) en een agressievere houding tegenover de natuur en de menselijke natuur – bieden kansen om een betere koers te vinden. Wat ons nu te doen staat, is niet de samenleving de rug toe te keren maar ons ervan bewust te worden dat ze ergens een verkeerde wending heeft genomen. We moeten dus op zoek gaan naar de oorzaken. In onszelf.

Toenemend geweld
In naam van de wetenschap en de technologie worden er heel veel chemische hulpmiddelen ingezet en wordt de natuur gewoon aan de kant geschoven. Ook de natuur van de mens. De hele medische wetenschap wordt beheerst door toenemend geweld. Door de inzet van een grote hoeveelheid medicijnen wordt niet alleen het water verontreinigd (door het vele wegspoelen van medicijnen door het toilet bijvoorbeeld), maar wordt er onherstelbare schade toegebracht aan het lichaam. Aan preventieve maatregelen wordt vrijwel niets gedaan. Dit was volgens Frits Schumacher de weg van het geweld. Als dit de juiste diagnose is van de technologie met zijn steeds grotere omvang, steeds grotere complexiteit, steeds grotere investeringen en steeds meer geweld, dan ligt het volgens Schumacher voor de hand om de genezing te zoeken in tegenovergestelde richting.

Moreel kapitalisme
Die richting zal ons terug moeten voeren naar de werkelijke behoeften van de mens en weg van de commerciële belangen. De mens is klein en daarom moeten wij het klein houden, stelt Schumacher. Streven naar een reusachtige schaal is streven naar zelfvernietiging. En wat is de prijs voor heroriëntatie? We zouden kunnen bedenken dat we de zaak omdraaien. We moeten de technologie zó heroriënteren dat zij de mens in alle opzichten dient. En verder kunnen we, ieder van ons, werken aan het op orde brengen van onze eigen innerlijke huishouding. De leiding die wij bij dit werk nodig hebben kan niet worden gevonden in de technologie, maar zij is nog wel te vinden in de wijsheid van de mensheid. Eigenlijk pleiten we voor een Moreel kapitalisme ofwel Humanethical capitalism.

Satish Kumar

Satish is een voormalige Jain-monnik en vredes- en milieuactivist. Kumar woont in Engeland en is mede-oprichter en programmadirecteur van het Schumacher College International Centre for Ecological Studies, en van The Small School.

Satish Kumar: ‘De echte bank is de aarde’

Satish vestigde zich in het Verenigd Koninkrijk als redacteur van het tijdschrift Resurgence. Hij is de leidraad geweest voor een aantal nu internationaal gerespecteerde ecologische en educatieve ondernemingen. Satish heeft boeken geschreven, waaronder No Destination: Autobiography of a Pilgrim, Soul, Soil, Society, een nieuwe drie-eenheid voor onze tijd en meest recentelijk Elegant Simplicity: The Art Of Living Well.

Schumacher College
Satish Kumar, de oprichter van het tijdschrift Resurgence, startte in 1977 – na het overlijden van Frits Schumacher – de Schumacher Society in Engeland. Het verlangen naar een betere wereld is vaak de reden dat mensen naar het New Economics Institute/ het Schumacher College van Ernst Friedrich Schumacher komen. Het College in het Engelse Devon is een unieke internationale onderwijsinstelling en heeft intussen een goede reputatie opgebouwd in New Economics en Ecology. Het biedt individuen en groepen uit de hele wereld de mogelijkheid om op verschillende niveaus onderricht te krijgen over onderwerpen met betrekking tot de nieuwe economie en duurzaamheid. Door middel van een scala aan educatieve activiteiten worden de cursisten gestimuleerd om na te denken over een aantal van de meest urgente uitdagingen in de wereld en om de verantwoordelijkheid voor het leveren van effectieve oplossingen in hun eigen werk en persoonlijke omgeving te nemen. We moeten weer verliefd worden op de aarde, zeggen ze bij het Schumacher College. Met andere woorden: intuïtie, zintuiglijke ervaringen en gevoelens moeten een grotere plek krijgen in de manier waarop mensen zich tot de aarde verhouden. We zullen de integrale changemakers straks erg nodig hebben.