Yuval Harari en de nieuwe mens

Zijn bestsellers Homo Sapiens en Homo Deus geven niet alleen de menselijke evolutie weer, het is wat Yuval Noah Harari schrijft over de nieuwe mens en onze toekomst (en hoe ons lichaam een fusie zal aangaan met machines) dat ons het meeste raakt. Mensen krijgen een upgrade (of ze willen of niet).

Yuval Noah Harari (1976) is een Israëlische historicus met een sterk verhaal. In zijn boeken Homo Sapiens en Homo Deus weet hij op fascinerende en heldere wijze de menselijke geschiedenis en evolutie uit de doeken te doen. De mens is de meest efficiënte en effectieve denker op de planeet. Het ziet ernaar uit dat de mens een cyborg wordt, waarbij delen van het menselijk lichaam worden vervangen door robotachtige onderdelen. Of dat we nog meer vooruitgang boeken op het terrein van menselijke levensomstandigheden.

In zijn boek Homo Deus richt hij zich op de toekomst. Hij stelt fundamentele vragen: Waar gaan we naartoe? Hoe beschermen we onze kwetsbare wereld tegen onze eigen verwoestende krachten? En als we in staat zijn door technologische vooruitgang ons lichaam en onze geest te verbeteren, wat gebeurt er dan met de mensen die zich niet laten upgraden? Wat voor sociale gevolgen zal deze tweedeling hebben? Volgens Harari is het essentieel om meer te begrijpen van de technologische revoluties om ons heen, anders hebben we geen invloed op de koers van onze toekomst. Dit is de volgende stap in onze evolutie.

Het ziet ernaar uit dat de mens de heerschappij moet overdragen aan kunstmatige intelligentie. Net zoals de 19e-eeuwse industriële revolutie een stedelijke arbeidersklasse creëerde, zo ontstaat er nu een nutteloze klasse. Veel mensen zullen niet alleen werkeloos zijn, ze zullen niet meer inzetbaar kunnen worden. Wordt het leven van de mens zinloos of worden we een geüpgradede mensrobot?

In het verleden hebben we de wereld gemanipuleerd en omgevormd, maar we doorzagen de ecologische complexiteit niet. Dus verstoorden de veranderingen het hele ecologische systeem. Wij zien ons nu geconfronteerd met een grote milieucrisis. De komende eeuw zullen biotech en infotech ons in staat stellen om onze binnenwereld te manipuleren en onszelf om te vormen. Maar we zien de complexiteit van onze geest niet, zodat de veranderingen die we zullen aanbrengen ons mentale systeem dusdanig verstoren dat het instort.

Er zijn vele scenario’s van de toekomst mogelijk, maar waar zullen we onze aandacht op richten? De wereld verandert sneller dan we op allerlei terreinen bij kunnen houden. We worden overgoten met informatie, data, ideeën, beloftes en bedreigingen. Wat gaan we doen? We praten, discussiëren en debatteren alsof ons leven ervan af hangt. Dat is en blijft nodig. Maar de grootste vraag aller tijden is: houden we ons bezig met het leven zelf of de liever met materiële zaken zoals data, technologie, ons brein of innovaties? Is het beter om jezelf en het leven te kennen of laten we dat over aan algoritmen? To be or not to be…that’s the question.