Bart Lieven: ‘Natuurlijk leiderschap is de turbo naar evolutie’

Met andere leiders, managers, stafleden of professionals sparren in een besloten counsel of teamtraject? Dat kan bij de Ondernemersacademie. Volgens Bart Lieven, mede-directeur van de Ondernemersacademie, geven de verbindingsprogramma’s van de academie je niet alleen inzicht in persoonlijke leiderschap, de wijze waarop je acteert én de interactie met anderen maar brengt het óók leiderschapsevolutie. In mijn gesprek met Bart Lieven gaan we dieper in op de leiderschapscoaching van de Ondernemersacademie. 

‘Ieder mens is uniek en beschikt over eigen leiderschapskracht. Vanuit dat gegeven brengen wij mensen naar de bron van hun zijn en van daaruit naar nieuw leiderschap of ondernemerschap’. Dat is het natuurlijke leiderschapsconcept van de Ondernemersacademie waar Bart Lieven sinds 2017 mede-directeur en eigenaar van is. Want samen met directeur-eigenaren Geert Klein Bruinink (counselmanager en gespecialiseerd in persoonsprofielen) en Ineke Nijen Es (organisator en salesdirector) heeft hij de leiding over de Ondernemersacademie. Daarmee volgden ze mede-oprichter en inspirator Rob Boeijenga op die tot z’n 62ste bankdirecteur en tot september 2017 directeur-eigenaar was van de Ondernemersacademie. De Ondernemersacademie bestaat uit vier ondernemersacademies in Nederland. De bedoeling is ook professionele leiderschapscoaches aan het landelijke platform van de Ondernemersacademie te binden.

Veel ego
Ervaren directeur en leiderschapscoach Bart Lieven ontwikkelde zijn eigen visie op mensen en organisaties en hun ontwikkeling. “In mijn werkzame leven kwam ik in aanraking met autoritair leiderschap, bureaucratie en heel veel ego. Dat maakte dat ik me ging richten op de ontwikkeling van natuurlijk leiderschap.” Maar wat is in jouw ogen natuurlijk leiderschap? “Ratio en gevoel horen in balans te zijn zodat authenticiteit de kans krijgt zich te laten zien. Op die manier kunnen talenten worden herkend en kun je werkelijk weten en zijn wie je bent. Pas dan sta je in je kracht!” Moet ik het zien als leiderschap zonder maskers? “Ja, het is leiderschap waarbij je jezelf inspireert, want inspireren van anderen kan nooit een doel op zichzelf zijn. Als je jezelf kunt inspireren en jouw eigen verhaal kunt vertellen, dan kan het zijn dat jouw inspirerende verhaal anderen aanwakkert om te evolueren. Dan oefen je natuurlijk leiderschap uit. Wij denken dat dit het leiderschap van de toekomst is.”

‘Met het oog op de toekomst’, zeggen jullie op de website. Het gaat toch om het heden? Bart Lieven: “Nou ja, er is maar één realiteit en dat is het nu. Maar we hebben allemaal dromen. Ik ben ervan overtuigd dat je jouw droom kunt realiseren. Maar dat vraagt om reflectie op je gedrag. Dus jezelf afvragen: ‘Oké, als ik dat graag wil, waarom heb ik mijn wens dan nog steeds niet gerealiseerd?’ Dat vraagt om inzicht in jezelf. En dat is een belangrijk item in al onze programma’s: ‘Hoe ben ik geworden zoals ik nu ben?’ Wij laten mensen wel in hun waarde. Het is goed zoals het nu is, maar we gaan wel na wat jou in de weg staat om te worden wie je graag wilt zijn of wat je graag wilt doen. Want ook die wens gaan we nader bekijken. Is die droom of wens écht wat je wilt?” En wat als je niet weet wat je wilt? “Mensen hebben doelen. Het is de kunst om die helder te krijgen. Vervolgens ga je na hoe de organisatie geworden is zoals die nu is en wat de organisatie zou kunnen worden. Daar gebruiken wij een aantal technieken bij, bijvoorbeeld de 360 graden reflectoren en het persoonlijkheidsmodel Enneagram. Het Enneagram vertelt je iets over je zwakke en sterke punten en je drijfveren. Het wordt vaak gebruikt om meer inzicht te krijgen in de mensen aan wie je leiding geeft en om mensen beter samen te laten werken. Als je de drijfveren begrijpt, ga je het gedrag van mensen begrijpen. Dan ga je op een andere manier met mensen om en is je communicatie beter afgestemd op hun gedrag.”

Oud gedrag
Bart Lieven scherpt het verder aan: “Mensen hebben hun conditioneringen of gewoontegedrag en willen soms het liefst in hun comfortzone blijven. Dan kennen ze de uitkomst en hoeven ze niet verder te kijken dan hun neus lang is. Feitelijk is het zo dat we maar drie tot vijftien procent van onze capaciteiten gebruiken, terwijl er honderd procent beschikbaar is. Hoe komt dat? Omdat we geneigd zijn ons gewoontegedrag te repeteren. Misschien zijn we bang voor risico of wat anderen van ons vinden als we ander gedrag laten zien. Wat wij in onze counsels doen is oud en niet meer dienend gedrag afleren en nieuw gedrag aanleren. Op die manier kun je nieuwe dromen realiseren.”

Kwetsbaar opstellen
Doe je dat face-to-face in een persoonlijk traject of in de counsel? “In alle programma’s, bijvoorbeeld in onze directiecounsel, het beproefde programma van onze academie. In een periode van twee jaar ga je indringend in gesprek over de toekomst van jouw onderneming en jouw rol. Dit doe je samen met zeven of acht andere directieleden van ondernemingen uit verschillende branches.” Je kwetsbaar opstellen als statushouder is niet iets wat velen van nature doen. “Dat kunnen mensen inderdaad eng vinden. Volstrekte vertrouwelijkheid is daarom ons uitgangspunt”, benadrukt Lieven. “Mijn ervaring is dat het heel belangrijk is om eerst bij jezelf te beginnen voordat je het gaat hebben over de organisatie. Want de persoon zelf bepaalt hoe de organisatie eruit ziet. Niet andersom!” Haken ze niet af? “Tot op heden niet”, beweert Bart Lieven. “De uitdaging is om een heel veilige omgeving te scheppen. Het moet een ontspannen setting zijn, waarin ruimte is om je emoties te kunnen tonen. Die kwetsbare momenten moeten wel binnen de groep blijven. Het gaat om respect voor elkaar hebben. Counseling is maatwerk en onze counselmanagers zijn op dit thema goed getraind. Om op je vraag terug te komen: het tweejarig counseltraject is afwisselend een persoonlijk coachingsgesprek en een counselmeeting met de groep. Soms zijn mensen in een groep nogal gereserveerd en kunnen ze niet zichzelf zijn. Na ieder groepsgesprek kan een persoonlijk coachingsgesprek meer openingen geven. Je kunt dan meer de diepte ingaan en meer vertrouwen winnen voor een volgende groepssessie.”

Stuurman
De Ondernemersacademie richt zich ook op managers en stafleden van een onderneming. Zij zijn uitvoerend bezig, maar niet sec als ondernemer. Wat is daar het doel? “Iedereen is de stuurman van z’n eigen leven. Dus hier kan persoonlijk leiderschap en ondernemerschap veel toevoegen aan het vak van manager of staflid. Je onderneemt immers samen met je team aan de onderneming waarvoor je werkt. Als je als onderneming succesvol wilt zijn is het belangrijk je mensen mee te nemen in de nieuwe ontwikkelingen van deze tijd en daar is nieuw leiderschap en ondernemerschap voor nodig. Let wel: we maken wel maatwerkprogramma’s voor elk soort onderneming of organisatie.”

Drie werelden
Bart Lieven legt uit dat de Ondernemersacademie niet sec naar de inhoud van de organisatie kijkt, maar verschillende werelden onderzoekt: de ‘Het-wereld’, de ‘Ik-wereld’ en de ‘Wij-wereld’. Meestal is het zo dat mensen maar door één of twee lenzen kijken. “In de ‘Het-wereld’ is het aspect meten is weten heel belangrijk. Er wordt gestuurd op cijfers, structuren en processen”, legt Lieven uit. “Alles wat rationeel verklaard kan worden is belangrijk in die ‘Het-wereld’. Als je alleen door die Het-lens kijkt, kan het zijn dat je over grenzen van mensen heen gaat. Maar zeggen wij: ‘Dat is maar eenderde van de werkelijkheid’. Er is nog een andere wereld: de ‘Wij-wereld’ waar het gaat om interactiviteit, over ander gedrag, respect, relaties, samenwerking. Als je nou door de Het-lens én de Wij-lens kijkt, kan het zijn dat je tot heel andere conclusies komt. Dan heb je nog de ‘Ik-wereld’ van je eigen houding. Iedereen heeft een binnenwereld waarin je voelt en denkt. Het is de wereld van jouw unieke talenten, waarden en normen. Wij zeggen: als je écht wilt werken aan duurzame organisaties en persoonlijke ontwikkeling van mensen, dan moet je die drie werelden of lenzen in jouw denken en handelen samenbrengen.” Dus vanuit reflectie van het ‘Het’, het ‘Ik’ en het ‘Wij’. “Precies, daar waar de lenzen elkaar overlappen ga je helder zien en kun je bouwen aan succesvolle organisaties. Dat maakt je gelukkig. Gelukkige mensen bouwen aan succesvolle organisaties en niet omgekeerd.”

Talentontwikkeling
Hoe ontdekken mensen wat hun talenten zijn? “Via de Ik-lens. In een van onze modules zetten we het Johari-venster in. Het Johari-venster geeft zicht op wat bekend is bij jezelf en wat bekend is bij anderen. Het kan zijn dat heel veel bekend is bij jezelf en niet bij anderen of andersom. Het kan zijn dat er veel bekend is bij jezelf én bij anderen. Dat laatste is de ideale situatie, want dan kun je zijn wie je werkelijk bent. Wij gaan ervan uit dat iedereen talentvol is. Jammer genoeg zien heel veel mensen hun eigen talenten niet en worden die talenten niet verder ontwikkeld. Kortom, we doen veel op het gebied van persoonlijk leiderschap. Functioneel leiderschap is daar een onderdeel van. Wij richten ons daarbij niet op informatie-overdracht maar op bewustzijn en gedragsontwikkeling.”

Knelpunt organisaties
En wat is het grootste knelpunt in organisaties? “Dat er geen heldere missie is die door iedereen gedragen wordt. Je missie is je bestaansrecht, het is het DNA van je bedrijf. Als je dat niet helder hebt voor jezelf, hoe kun je dan mensen betrekken en aansturen? Er zijn immers geen doelen verwoord. Een missie ontstaat eigenlijk van binnenuit, vanuit de medewerkers. Daar hoort grondig onderzoek bij. Daar hoort bij dat iedere medewerker zich betrokken en zich aangetrokken voelt tot de missie. Er is maar één motivatie die blijvend is en dat is intrinsieke motivatie. Die komt nooit van buiten maar van binnenuit. Iets waar mensen van binnen vrolijk van worden. Vaak zijn mensen bezig met dingen waar ze niet vrolijk van worden zowel persoonlijk als zakelijk. Het zou daarom mooi zijn als ook het basisonderwijs meer aandacht zou besteden aan persoonlijk leiderschap.”

Wat wil je de lezer meegeven? “Ik ben zeer geïnspireerd door de visie en de kernkwadranten van Daniel Ofman. Lees zijn boeken eens en lees hoe hij de toekomst ziet.”

AUTEUR MARY SPAN | ©EVOLUTIEGIDS | 180228
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.