KIM VAN DER LEEST | natuurinspiratie

Kim van der Leest, bioloog, conceptontwikkelaar en belevingsspecialist:

‘De natuur is een inspiratiebron voor innovatie en evolutie’

Natuur is overal in Nederland en soms vergeten we dat het bestaat. Tijdens zonnige dagen zijn we er maar wat blij mee. Kim van der Leest ziet de natuur niet alleen als een beleving, maar vooral als een inspiratiebron voor innovatie en evolutie. ‘We zijn vergeten hoe bruikbaar en waardevol de natuur is.’ Als het aan Kim had gelegen had ze de btw voor groen laag gehouden.

Bioloog Kim van der Leest is een veelzijdige groenkunner. Naast de Levende Tuin creëert ze integrale concepten met aandacht voor groen, beleving, welzijn en innovatie. Bij dit initiatief in opdracht van de branchevereniging VHG zijn inmiddels veel partijen aangehaakt, zoals NL Greenlabel, de Vlinderstichting, Vogelbescherming, Bijenstichting en Tuinbranche Nederland. De consument komt zo in aanraking met de Levende Tuin en groene innovaties.

Alsof dat niet genoeg is richt ze zich ook op het lerend vermogen van de natuur. Vertrekpunt is dat alles wat de natuur kan bieden letterlijk en figuurlijk bijdraagt aan leven. “Het is bijvoorbeeld bekend dat de geur van een citrus de concentratie bevordert”, legt Kim van der Leest uit. “Planten verspreiden zuivere zuurstof en nemen niet alleen schadelijke stoffen op, de aanblik van natuurlijk groen is stressverlagend. Ik werd als kind niet voor niets ‘Kim van de natuur’ genoemd in plaats van kind van de natuur. Ik had niets met poppen en was altijd buiten aan het spelen. Intuïtief wist ik al veel van planten. Als ik door een brandnetel geprikt was, wist ik dat een weegbree de huidbrand kon blussen. Dat had niemand me geleerd. Ik wist gewoon dat heel veel oplossingen in de natuur lagen. Ik zie de natuur echt als een inspiratiebron.”

Er zijn twee gevaren voor de natuur: onwetendheid en onverschilligheid. Kinderen weten vaak niet meer wat de natuur is, laat staan wat het te bieden heeft. Dat is best onthutsend. Kim van der Leest: “In de stedelijke omgeving hebben mensen het al snel over planten in de tuincentra of dieren in de dierentuin. Ze hebben geen idee van alles wat groeit en bloeit om hen heen. We zijn gewoon vergeten trots te zijn op onze groene genen. Ik ben daarom samen met anderen bezig om het groene onderwijs beter vorm te geven. We bekijken dan wat we in de opleidingen mee kunnen nemen om het groene, integrale bewustzijn te verhogen. We willen daarbij vooral de meerwaarde van groen duidelijk maken.”

Kim geeft enkele voorbeelden: “Wist je dat chemische uitstoot binnenshuis veel voor komt? Gewoon vanuit alledaagse producten, waarvan je het niet verwacht: bouwmaterialen, meubelen, schoonmaakmiddelen en wegwerpmaterialen vormen bronnen van interne luchtvervuiling. Er wordt nauwelijks aandacht besteed aan gezonde lucht in onze huizen en hoe je met planten een goedkoop alternatief hebt om de lucht actief te zuiveren. Je kunt planten tegen de gevels van huizen laten groeien, zodat deze een isolatielaag vormen en een beschutting vormen tegen wind. Er is enorm veel mogelijk met groen.”

Het lijkt zo praktisch om tegels in de tuin te hebben. Het heeft nogal negatieve gevolgen. De trend is nu dat het groen weer terug moet in de tuin. Wordt die raad nu opgevolgd? “Jazeker, maar het gaat ook over de manier waarop je dat doet. Je kent misschien die succesvolle moestuin spaaractie van een bekende supermarkt. Iedereen ging met de verkregen plantjes aan de slag, maar niet alles groeide even goed op. Je kunt stenen uit je tuin halen, maar wat doe je dan vervolgens? Die vraag heb ik getracht te beantwoorden in het handboek De Levende Tuin.” Groen is mooi om naar te kijken, maar de baten van groen reiken veel verder. “Als je een goede bodem hebt, heb je minder wateroverlast. Bij een goede bodem doet je moestuintje het weer beter. Bij bepaalde planten trek je meer vlinders en bijen aan. Enzovoort. We moeten veel meer ‘en-en’ leren denken. En we moeten iedere klant als uniek beschouwen. De een wil met bomen waardevermeerdering van zijn huis, de ander wil een duurzame tuin of een tuin voor ontspanning en weer een ander wil een gezonde moestuin creëren.”

Kim van der Leest stipt aan dat de zorgsector ook wil vergroenen. “Dat een groene omgeving mensen langer gezond houdt, is al langer bekend. Bloemen en planten hebben immers een positief effect. Een zorgtuin biedt afleiding, zorgt voor sociale contacten en heeft een therapeutisch effect. Tergooi heeft een unieke plek gerealiseerd voor patiënten die chemotherapie moeten ondergaan. De mogelijkheid om buiten te zijn terwijl de chemo wordt toegediend, verlaagt het gevoel van stress en onzekerheid van patiënten en komt hun welzijn en de therapie ten goede. Dat is toch fantastisch! Mensen zijn in het groen ook creatiever. Ook bedrijven gaan meer en meer mee in de stroom van vergroening, bijvoorbeeld door middel van groene dakterrassen of groene binnentuinen.”

Wat kunnen mensen zelf doen om weer contact te krijgen met de natuur of hoe kunnen ze een bijdrage leveren aan vergroening? Kim: “Dat kan al in je eigen huis of tuin. Als je van bloemen houdt, plant dan plukbloemen in je border of als je je eigen voedsel wilt kweken, maak dan een moestuintje of organiseer een buurttuin. Dat laatste is goed voor de sociale samenhang in de wijk. Doe het ook samen met je kinderen. Dat is ontzettend belangrijk! Als je voor je 12e levensjaar met de natuur in aanraking bent geweest, dan is de kans groot dat de natuur een belangrijke plaats in je leven blijft innemen.”
Prinses Irene zegt dat nog maar dertig procent van alle jongeren eenmaal in de week in de natuur komt. Voor hen heeft melk niets meer met koeien te maken. Gaat deze trend naar stedelijke vergroening beklijven? “Daar ben ik van overtuigd! Groen zit in onze genen. 95 Procent van onze bestaansgeschiedenis hebben we in het groen doorgebracht. We zijn weliswaar ver van de natuur afgedreven, maar ik geloof dat we de natuur weer zullen gaan omarmen. Er is ook veel onwetendheid. Mensen weten niet hoe het werkelijk is gesteld met de natuur om ons heen: het verdwijnen van bossen, de bijensterfte, landbouwgrond raakt uitgeput door een tekort aan mineralen, enzovoort.” Chimpanseekenner Jane Goodall zegt zelfs dat de volledige toekomst van ontwikkeling in de handen van vrouwen ligt. “Ja, moeders en grootmoeders zijn de sleutel en de groene ambassadeurs voor hun omgeving.”

“Maar we kunnen meer van de natuur leren”, aldus Van der Leest. “Denk eens aan biomimicry, een vertaling van slimmigheidjes van de natuur naar technische innovaties. In de natuur zijn namelijk duurzame oplossingen te vinden die al sinds mensenheugenis prima functioneren. Het klimaatbeheersingssysteem van de Eastgate gebouw in Harare, Zimbabwe, is geïnspireerd door termietenheuvels. Heb je ooit willen lopen over muren of plafonds? Gekko tape bootst na hoe gekko’s aan muren blijven plakken. Hun geheim bestaat uit miljoenen flexibele keratine haartjes onder elke poot. Dit zijn hele interessante oplossingen. Wij denken dat wij slim zijn met onze 3D-printers, maar spinnen zijn nóg veelzijdiger met hun ijzersterke spinnenwebben. De natuur is een enorme inspiratiebron en een onwijs grote leermeester. De vernieuwende inzichten vertalen we weer naar schoolprogramma’s of boeken om de vakkennis naar een hoger niveau te tillen.”

De vergroening is essentieel. Is de overheid daarin een medestander? “Samen met anderen en met tuin- en landschapsontwerper Nico Wissing hebben we een brandbrief gestuurd aan de Klimaatminister. De klimaatboodschap was: ‘Denk niet alleen aan technische oplossingen, maar ook aan groene oplossingen.’ Ik zie wel dat de overheid en het bedrijfsleven meer willen vergroenen, maar ze weten niet altijd hoe. De verstening van de steden bijvoorbeeld heeft nare gevolgen (verhitting van de stad, meer fijnstof in de lucht, meer wateroverlast en minder plek voor bijen, vlinders en vogels, meer angst, depressie, obesitas en criminaliteit) en daarom zien wij liever planten en bomen tussen de stenen. De groene evolutie zou naast de duurzame evolutie moeten staan. Het zou en-en moeten zijn. Ik had het btw-tarief op groen laag gehouden.”

Ondanks dat, hoe zie jij de toekomst? “Heel positief. Er gaan heel veel goede dingen gebeuren op het gebied van opleidingen en innovaties. En dat spreekt jongeren enorm aan. Jongeren zijn voor mij de groene ambassadeurs van de toekomst. Kijk, je hoeft vergroening niet altijd groots aan te pakken, je kunt ook klein beginnen. Met kleine stappen en samen in co-creatie kom je namelijk heel ver. En doe vooral wat je leuk vindt. Al begin je met een kruidentuintje naas de keukendeur.”

AUTEUR MARY SPAN | ©EVOLUTIEGIDS | 171012
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.