8 augustus 2019 | Harry Webers | Hanzegids

Der, die, das…Hanse?

Begin augustus luidden docenten en taalinstituten de noodklok vanwege hun zorgen over de toekomst van het schoolvak Duits. Een probleem is het groeiende tekort aan geschikte docenten Duits. Gelijktijdig is een bijkomend probleem dat studenten een voorkeur hebben voor ‘sexy’ talen als Spaans, Chinees en Russisch boven het Duits.

Wat niet iedereen weet, is dat – na het Russisch – het Duits met 105 miljoen moedertaalsprekers de grootste taal in de Europese Unie is. Ook in ons land wordt het Duits als tweede of derde taal meer gesproken dan menigeen denkt. EU-onderzoek wees in 2012 uit dat 71% van de Nederlanders in meer of mindere mate Duits kan spreken. De handelsgeest en meertaligheid van de koopman-dominee waren eeuwenlang Unique Selling Points. Dit gaf ons een evolutionaire voorsprong in Europa. Om de Duitse buitenlandminister Westerwelle tijdens een persconferentie in 2009 te citeren: “So wie es in Großbritannien üblich ist, dass man dort selbstverständlich Englisch spricht, so ist es in Deutschland üblich, dass man hier Deutsch spricht.”

Buurtaal
Er is ook goed nieuws. Zo is er een vereniging opgericht voor het behoud van het Nedersaksisch als officiële streektaal. Het Nedersaksisch valt onder het Nederduits en omvat dialecten, die in Overijssel, Gelderland, Drenthe en Groningen en in Noord-Duitsland tot aan Polen worden gesproken. Binnen de grensoverschrijdende samenwerking tussen Nederland, Nordrhein-Westfalen en Niedersaksen worden extra energie en middelen gestoken in buurtaalonderwijs.

Rijnlands
Tijdens de Dag van de Duitse taal in 2012 sprak Frans Timmermans op het Zwolse Deltion College bevlogen en inspirerend over het belang van het vak Duits. Voor Timmermans, zelf geboren in de Limburgse grensstreek, is taal veel meer dan simpelweg een communicatiemiddel. Het gaat ook om de wereld door de ogen van de ander te zien en elkaar beter te begrijpen. Dit is des te relevanter, omdat Nederland en Duitsland buurlanden met een sterke (cultuur)historische band zijn, maar ook vanwege hun innig vervlochten economieën en de wederzijdse handel. Hij roemde het Rijnlandse Model en pleitte voor meer Duits (en Frans) in het onderwijs, bedrijfsleven en politiek. Timmermans ist ein wahrer Rheinländer.

Handelsvolume
Het belang van de Duitse taal zal eerder toenemen dan afnemen. Kijk alleen al naar de groei van het handelsvolume tussen Nederland en Duitsland. In 2016 bedroeg het totale handelsvolume € 163 miljard en in 2 jaar tijd steeg dit tot maar liefst € 191 miljard, waarvan € 113 miljard export naar Duitsland en € 78 miljard import vanuit Duitsland. En dan te bedenken dat onderzoek heeft uitgewezen dat het handelsvolume zou kunnen verdubbelen …

Hanzestedenlijn
Ook een sterk argument voor meer Duits is het groeiend aantal Duitse toeristen. Het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen steekt niet voor niets tijd en energie in Holland City Marketing en verhaallijnen zoals de Hanzestedenlijn. In maart was een hele pagina in de Kölner Stadt-Anzeiger gewijd aan Neun Hansestädte in den Niederlanden entdecken. En blogger Nina Hüpen – Bestendonk toont zich een ware ambassadeur voor Deventer in haar blog Ein Ausflug ins andere Holland – Meine Tipps fur einen Tag in Deventer.

Vitale economie
Hoe meer je elkaars taal spreekt, hoe meer je elkaar begrijpt, hoe sneller je elkaar vertrouwt, hoe meer je met elkaar handelt, en hoe beter het voor iedereen is. De handel, die ons in de Hanzetijd een vitale economie en een vitale maatschappij bracht, loopt inmiddels richting € 200 miljard per jaar. Het levert ook meer waardering voor de Duitse taal en cultuur en onze gezamenlijke Hanzehistorie op.

Duitse Dag
Meer handel, vraagt om meer Duits. Meer Duits vraagt om meer docenten Duits. Dit jaar stond de Dag van de Duitse taal in het teken van de muziek. Op 25 maart 2020 zal het ‘veilige’ thema moderne Duitstalige literatuur zijn. Maar in de licht van de aanstaande Brexit lijkt de tijd eerder rijp om de Dag van de Nederduitse taal te organiseren met als actueel thema Die Hanse.