Frans Manders | burgerinitiatieven in de wijk

Frans Manders, forumlid Partij van de Arbeid Zutphen:

‘Burgerinitiatieven en sociale cohesie in de wijk staan voorop’

PvdA-er Frans Manders is een leider en een kartrekker met sociale ideeën. Hij bouwt aan burgerkracht in de wijk. Burgers kunnen zelf veel en hebben daarbij lang niet altijd de overheid nodig. Als we burgers zelf initiatieven laten nemen, dan lossen allerlei problemen in de samenleving zich vanzelf op, lijkt de politieke teneur. Vaak brengen overheid en woningcorporaties allerlei succesverhalen over de burgerkracht. Hoe zit dat in Zutphen? Een gesprek met burgerinitiatieveling Frans Manders.

Frans Manders, forumlid van de Partij van de Arbeid in de gemeenteraad Zutphen, wil midden tussen de mensen in Zutphen staan. Hij is iemand die naast zijn vaste baan als accountmanager in de grafische industrie en forumlid van de Partij van de Arbeid in de gemeenteraad van torenstad Zutphen graag initiatieven neemt en actief de leiding neemt bij het samenbrengen van mensen in de wijk. “Ik organiseer van alles. Ik begeleid raadsleden en campagnes van de PvdA, projecten en festiviteiten in de wijk. Ik krijg een enorme kick als ik zie hoe mensen gelukkig worden door onze burgerinitiatieven.” Nog geen wethouder? “Ik heb het gevoel dat ik daar nog niet aan toe ben. Maar ik zit al lang bij de PvdA, want ik ben van nature nogal sociaal aangelegd. Ik vind dat je niet aan de zijlijn moet blijven, maar dat je de handen uit de mouwen moet steken.”

Buurtplein
Toen ik in 1999 in Zutphen kwam wonen, meldde zich een buurtbewoner of ik hem niet wilde helpen met het desolate buurt- en schoolplein vlak voor mijn woning. Wij hebben toen met een aantal mensen de stoute schoenen aangetrokken om van dat verwaarloosde plein iets zinvols te maken. We hebben een tekening gemaakt en dat voorgelegd aan de gemeente. De gemeente vertelde ons, dat wij dat via de wijnaanpak van de gemeente moesten indienen. De wijkadviseur zei: ‘Ik kan er niet veel meer mee. Jullie hebben alles al voor elkaar.’ Maar we hadden uiteraard nog wel geld nodig om het buurtplein op te knappen. We ontvingen 12.000 gulden aanjaaggeld, want het hele plein moest op de schop en er moesten speeltoestellen komen. En die zijn beslist niet goedkoop! We hebben daarom zelf met de buurt en de school de bestrating gedaan.” Wat heeft dat de buurt gebracht? “Cohesie. We zitten weliswaar niet dagelijks bij elkaar op de koffie, maar we hebben wel één grote afspraak. Als de kinderen op het buurtplein spelen, houden we alle kinderen in de gaten. We hebben meteen groenadoptie met lavendel, rozen en hortensia’s toegepast en dat onderhouden we nu met z’n allen. Heel gezellig. De rest onderhoudt de gemeente. Een keer per jaar organiseren we een buurtfeest. Het organisatieteam wisselt per jaar. Uit dat initiatief is weer een winterbarbeque ontstaan, vlak voor Kerstmis. De eerste keer dat we de winterbarbeque organiseerden, begon het te sneeuwen. Prachtig! Wat wil je dan nog meer?”

Wat was het gevolg van dat alles? “De wijkadviseur zag het succes. Hij zei toen: ‘We zoeken nog mensen voor het wijkteam. Wil jij meedoen?’ Dat wilde ik wel. Ik vergeet nooit de eerste vergadering. De aanwezige professionals en buurtbewoners hadden het vooral over een zandbakje hier en een bloembakje daar. Ze hadden het vooral over de fysieke dingetjes en niet over de sociale cohesie. Toen riep ik: ‘Ik hoop toch wel dat er meer is dan dit!’ Zij: ‘Hoe zie je dat dan?’ Ik: ‘Organiseer meeting points in de wijk.’ Dat was niet tegen dovemansoren gezegd. Zo kwam er de 112-dag.” Een 112-dag? ‘Ja, een open dag tijdens de week van de wijk met alle hulpdiensten bij elkaar in een wijk met 48 verschillende nationaliteiten. Een wijk met sociale problemen, communicatieproblemen en veel criminaliteit. Een derde van de immigranten is analfabeet. Je moet dan geen briefjes in de bus van die mensen gooien, want ze kunnen die toch niet lezen. Dat vergeten instanties wel eens. Tijdens de 112-dag vertelden de wijkbewoners dat ze behoefte hadden aan een centrale ontmoetingsplek. De woningbouwcorporatie bood ons een appartement aan. Dit appartement is een soort wijkloket en ontmoetingsplek geworden waar mondelinge informatie en uitleg over brieven en plannen worden gegeven.”

Coladisco
Frans Manders vindt het belangrijk om de jeugd bij elkaar te brengen. “Recent hebben we een coladisco voor jongeren georganiseerd. De ouders komen dan vanzelf mee. We hadden een diskjockey en organiseerden spelletjes, wedstrijden, schminck- en dansparties. Maar we doen niet alleen iets voor jongeren. We willen iedereen bij onze buurtinitiatieven betrekken. Dus ook zorginstellingen en het mkb. We vragen ze of ze de initiatieven willen adopteren. De buurt faciliteert het initiatief en de instelling voert uit. Voor een sportdag in de wijk hadden we een gesponsorde stempelkaart voor de jeugd en de jeugd kon na de sportdag een gratis ijsje halen bij een wijkcafetaria.” Leuk voorbeeld, heb je er nog een? “Ja, de weg van Laren is van oorsprong een winkelstraat in Zutphen. Maar de meeste winkels waren daar verdwenen. Ik bedacht een ontmoetingsbraderie van bewoners uit de wijk. De deelnemers huurden voor kostprijs een kraam voor hun ambachten of prullaria. Tussen de kramen in konden de kinderen op een kleedje hun spullen voor de verkoop kwijt. Op die manier kwamen kinderen en ouderen echt met elkaar in contact. Op een open podium speelden muzikanten uit de wijk hun muziek. Voor geluid, licht en podium hebben wij gezorgd. Iedereen was aanwezig. Van burgemeester en instellingen tot wijkbewoners.” Wie betaalde dat? “In het begin stelde de gemeente behoorlijk veel geld beschikbaar. Nu is dat anders. Nu moet ik het doen met een heel klein budget. We lossen dat op door allerlei instanties en mensen te laten participeren. Het gevoel voor de straat, buurt en wijk moet daarbij voorop staan.

Manders vervolgt: “Ik vind het belangrijk dat mensen elkaar door dit soort initiatieven leren kennen. ‘Goh’, zeggen ze dan tegen elkaar: ‘Zit jij bij de sportvereniging? Ik ook. Laten we eens samen met elkaar gaan sporten.’ Maar meer nog dan dat leren wijkbewoners tijdens dit soort evenementen ondernemerschap. En er komen meer vrijwilligers uit dit soort initiatieven voort. Er is geen vereniging in onze wijk die problemen heeft met het werven van vrijwlligers!”

Samen eten
In ons voorgesprek had je het over samen eten in de buurt. “Ja, dat is een ander bijzonder initiatief in Zutphen. De zorginstellingen willen graag hun deuren openstellen. Voor beter begrip. Wij hebben daarom instellingen uit de wijk uitgenodigd om zich te presenteren en om uitleg te geven over hun activiteiten. Bij het verzorgingstehuis De Polbeek hebben ze een mooie kantine. Ik stelde ze voor die kantine ook voor de wijkbewoners open te stellen. En dan samen aan tafel met de bewoners van De Polbeek, twee keer per jaar. Voor vier euro per persoon. Niet alleen de bewoners van het verzorgingstehuis verheugen zich op de toeloop maar ook de wijkbewoners. Want ze komen onder het genot van een lekker hapje en drankje nader tot elkaar.” Wat doet dat met de mensen in het verzorgingstehuis? “Die willen hun verhaal kwijt. En de kinderen en ouders zien dat het helemaal niet zo beangstigend is om in een verzorgingstehuis te wonen. Je kunt er als zorginstelling voor kiezen om de keuken en de kantine op te doeken en in plaats daarvan maaltijden te laten bezorgen. Gelukkig heeft de instelling ervoor gekozen om keuken en kantine open te houden. Nu kan iedereen er gebruik van maken. De kantine is nu een mooi restaurant geworden. Je kunt er voor het kostprijs-plus-principe aanschuiven.” Frans Manders voegt nog toe: “Het grootste probleem in de wijk is niet de zorgbehoefte maar de eenzaamheid onder mensen. Met het initiatief van De Polbeek voorkomen wij voor een groot deel de eenzaamheid van mensen.”

Habbekrats
Staat de gemeente niet te ver van de burgers af en omgekeerd? Manders: “In Zutphen durf ik te stellen dat dit niet zo is. Het wijkgerichte werken heeft wel degelijk een brug gevormd tussen gemeente en haar bewoners. We hebben overigens ook een eigen buurtwebsite, die wordt gevoed door de wijkadviseurs. Daarnaast hebben wij een mail-servicesysteem. Op het moment dat wij bericht krijgen van de gemeente of andere instanties wordt iedereen standaard geïnformeerd. Wijkbewoners sturen zelf ook mails rond. Als er bijvoorbeeld sprake is van insluipingen, en dergelijke.” Laat ik het anders stellen. Kennen de wethouders de burgers en omgekeerd? “Ja, elke wijk heeft een wijkwethouder. Hij is bij elke activiteit aanwezig en weet wat er in de wijk speelt.” Geen kritieke punten? “O ja, hoor. Er is te weinig geld beschikbaar. Vroeger hadden we teveel, nu krijgen we maar een habbekrats. Er wordt bezuinigd op de wijkaanpak en de ambtenaren houden zich afzijdig totdat er problemen ontstaan. In de ogen van de gemeente moeten bewoners namelijk zelf de leiding nemen en de problemen oplossen. Je moet juist voorkomen dat er problemen ontstaan! Ik vind dat de gemeente té afwachtend is.”
En de toekomst? “Wij willen een wijkgebouw, waar de buurtzorg en buurtservice bij betrokken is. Als iemand bijvoorbeeld niet in staat is om een klusje in huis te doen, kan zo iemand een vrijwilliger inroepen. Of als iemand ziek is en geen boodschappen kan doen, vragen of er iemand is die wil helpen. Zo’n wijkgebouw is ontzettend belangrijk, want de filosofie van de PvdA en het wijkgerichte werken is dat we willen voorkomen dat er problemen ontstaan. Er zullen daarom altijd kartrekkers nodig zijn om mensen uit hun ivoren toren of inactiviteit te halen. Ik ben een van die kartrekkers. Een zelfleider die zichzelf aardig goed kent en die nog elke dag van mensen wil leren. Ik geef weliswaar veel van mezelf aan de mensen en de maatschappij, maar ik krijg ook veel goeds terug. Dat geeft een fijn gevoel.” Wat zou je tegen de lezer willen zeggen? “Tegen wijkbewoners zou ik willen zeggen: ‘Laat je niet afschrikken door het initiatief te nemen. Het valt allemaal best mee. Stel je gewoon open.’ En tegen de gemeente zou ik willen zeggen: ‘Bekijk situaties en mensen niet vanuit een koker. Kijk als een medemens. Hanteer een pro-actieve opstelling en faciliteer daar waar nodig is.”