EVOLUTIETRENDS | 2020

Evolutietrends 2020: de belangrijkste ontwikkelingen

Evolutietrends die ons leven zullen veranderen. We leven in een interessante tijd met positieve evolutietrends. We staan voor de onherroepelijke keuze om het anders te doen. De problemen waarvoor we staan zijn niet gemakkelijk op te lossen, omdat alles wat de aarde in één jaar kan leveren in juli al op is. De ernst van de situatie begint eindelijk tot ons door te dringen. Langzaam maar zeker is er een opwaartse kracht aan het werk die voor velen nog onzichtbaar is. Het zijn weliswaar microcases maar ze zijn reproduceerbaar en op te schalen door grote ondernemingen. Laat ik het zo zeggen: we zijn qua bewustzijn in the up.

Herstel ecosysteem door vergroening

Koffie groeide vroeger in de schaduw van bomen. In steden stonden in de lanen bomen. Die bomen werden weggehaald. Dus moesten we dat op een of andere manier oplossen, soms genetisch, soms door airco’s die veel stroom verbruiken. Het ecosysteem werd ontregeld en de biodiversiteit verdween. Het kappen van bomen om ruimte te maken voor landbouw in de Amazone leidt tot voedselgebrek en honger. We hebben bomen gewoon nodig. Commonland doet aan herstel van het ecosysteem. Ze streven daar naar vier soorten opbrengst: inspiratie/enthousiasme, sociaal kapitaal, meer biodiversiteit en financiële opbrengst voor iedereen. Het belang van natuurinclusieve landbouw wordt steeds duidelijker. Steeds meer mensen zien in dat het ecosysteem aan de basis van ons bestaan staat.

Op weg naar hergebruik

We hebben de wereld leeggeroofd van haar grondstoffen, mensen en kapitaal. Voedsel en grondstoffen zijn vele malen verhandeld voordat het bij ons beland. Door internet en globalisering zien we dat nu in. Daarom is er een trend naar lokalisering en we leren dat afval kan worden gebruikt om te bemesten en dat gebruikte kleding een tweede of zelfs derde leven kan hebben. Een swap party organiseren of bezoeken is een leuke manier om ‘nieuwe’ kleding te vinden. Spullen die nog goed zijn, gaan naar kringloopwinkels of Oost-Europa, Afrika en Azië. De rest van het textiel wordt inmiddels grotendeels gerecycled. Van plastic kun je ook aardige kleren maken, zoals fleece truien. Maar die kleding houdt zweet vast. Door koffieprut toe te voegen los je het probleem van onaangename zweetgeuren op. We vinden steeds meer manieren om spullen opnieuw te gebruiken.

Ondernemen is het geheel zien

We leven in een wereld waarin verandering de enige constante is. Dat betekent dat je kwetsbaar wordt als je je maar op één deel van het leven richt. Dan dwing je jezelf tot starheid en kunstmatigheid. Je hebt dan geen aansluiting meer tot het leven zelf en tot evolutie. Op z’n best leidt dat tot macht van en uitbuiting door enkelen. We staan voor de uitdaging om te zoeken naar het grotere geheel en dus om de werking van natuurlijke systemen te begrijpen. Er zit namelijk waarde verscholen in alles. Dan zien we ook nieuwe kansen om de basisbehoeften van iedereen te vervullen. Die weg zijn we inmiddels ingeslagen. Een mooi voorbeeld is de biostrategie van Bastioli in Sardinië, die heeft geleid tot een biobased economy in de regio. Hun doel is om industrie, landbouw, de onderzoekswereld en lokale instellingen samen te laten werken. Een geweldige kans voor nieuwe banen en het milieu.

Weg van de kunstmatigheid

De industrie heeft haar toppunt in kunstmatigheid bereikt. Chemische toevoegingen en hormonale technieken doen ons walgen. Vrouwelijke vissen krijgen bijvoorbeeld testosteron te eten en voer wordt verrijkt met ethanol. Monoculturen veroorzaken ziekte omdat biodiversiteit is verdwenen. Het is onze uitdaging om systemen te ontwerpen die samenwerken met de natuur. Die systemen leiden tot weerbaarheid, veilige opbrengst en minder risico’s. Het bewustzijn groeit dat diversiteit waarde heeft.

Naar voordelen voor allen

De kloof tussen zij die niets hebben en zij die in welvaart leven wordt groter. We moeten op zoek naar ondernemers die onconventionele oplossingen voor conventionele problemen bedenken. Want ondernemers zijn bij uitstek geschikt nieuwe wegen in te slaan en tegen de stroom in te zwemmen. Het onderzoek van Oxfam Novib bevestigt, dat ondernemers zakelijk niet voldoende aan de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties doen. Eén op de vijf ondervraagde ondernemers  uit het MKB zegt niets te doen. We leven in een samenleving waarin het scheppen van winst en zich aansluiten bij de rijken het hoogste doel is geworden. De wortel van het probleem is dat we in alles geld ruiken. Social enterprises zoals Fair2 ondernemen om de wereld te verbeteren. Nederland heeft naar schatting maar zo’n drieduizend sociale ondernemingen. Die doen geweldig werk, maar ze blijven vaak klein en worden niet erkend. Het wordt hoog tijd dat Nederland meegaat in de internationaal sterk groeiende social-enterprisebeweging en koploper gaat worden.

Op naar kringloopproductie

We leven in een driedimensionale wereld, maar we doen alsof we in de tweedimensionale leven. We maken namelijk de hulpbronnen op zonder ze aan te vullen. In een driedimensionale wereld zetten we maïskolven in om paddenstoelen op te telen. Voor onze gezondheid hebben we zeevoedsel nodig. Zonder mangroves die het water filteren hadden de garnalenkwekerijen chemische stoffen nodig om het water schoon te houden. Door de aanwezigheid van mangrove trok het gezondere water microalgen aan en konden zelfs krabben worden gekweekt. Zeewierteelt herstelt ook het mariene milieu. En Notpla maakt eetbare verpakkingen uit zeewier en planten. In feite vergroten we daarmee de waardeketen. Op die manier komen we tot een optimale kringloop van voedingsstoffen. Als het lukt om op een kringloopmanier voedsel te produceren, dan biedt dat interessante toekomstperspectieven. Dan zijn we op weg om de aarde te helen.

Naar duurzaam en hernieuwbaar

We willen duurzaam en in een schone samenleving leven. We zijn geschrokken van de enorme berg aan plastic afval. Volgens schatting is vanaf WO II ongeveer 9 miljard ton plastic gemaakt! En zoals we weten breekt plastic in de natuur bijna niet af. Voor een duurzame samenleving hebben we iets beters nodig. Dat besef is er inmiddels, want we zien in dat de leefbaarheid van onze planeet afhankelijk is van hernieuwbare middelen. De industrie heeft die trend geleidelijk overgenomen. Maar laat één ding duidelijk zijn: de tijd is echter beperkt! Dat vraagt ook om bewustwording, betrokkenheid en actie door iedereen. De waan van de dag heeft helaas nog de overhand.

Naar weerbaarheid en welzijn

Mensen hebben een gemeenschap nodig om zich weerbaar te voelen. De steden zijn in trek, maar bouwen aan gemeenschappen betekent ook het platteland weer opbouwen. We moeten het platteland na de krimp weer aantrekkelijk maken! Internet helpt daaraan mee, want werken kan ook op afstand. Maar dat betekent ook boeren in de landbouw en veeteelt ombouwen (zie evolutietrends 1 en 6). Kringloopboeren gaan bewust om met hun eigen resources en zijn daarom goed voor zichzelf, de omgeving, de bodem, biodiversiteit en het klimaat. Minister Schouten heeft in juni 2019 haar visie gepresenteerd op de toekomst van de kringlooplandbouw in Nederland. Daarvoor moet tegelijkertijd de ‘omgeving van de boer’ mee veranderen om de benodigde ruimte te gaan creëren. De kringlooplandbouw biedt ook kansen voor meer diversiteit, de lokale economie, nieuwe banen. Sinds de visie van minister Schouten en de toenemende ongelijkheid in Nederland neemt de belangstelling voor landelijke weerbaarheid en welzijn toe. De Hanze met haar Rijnlandse integratiemodel zou een goede opstap kunnen zijn.

People, planet en purpose

Nederland heeft één van de beste onderwijssystemen in de wereld, maar nog nooit hebben we voor zulke grote uitdagingen gestaan als de huidige en toekomstige generaties. De klimaatverandering met impact op onze leefomgeving, de toenemende ongelijkheid en de herverdeling van werk en vermogen, de technologische revolutie in relatie tot maatschappelijk nut, de globalisering en internationalisering en technologisering van arbeid. De focus zal verschuiven van collectief leren naar gepersonaliseerd leren. Want ieder kind wordt geboren met unieke talenten en een eigen missie. Hoe vinden en ontwikkelen we het meesterschap in elk kind? Hoe ontketenen we de passie, zodat we intrinsiek gemotiveerd een leven lang willen blijven leren? De focus van het onderwijs zal meer en meer gericht (moeten) worden op de ontwikkeling van de innerlijke wereld en zorgen voor aansluiting op de toekomst van de externe (systeem)wereld. Goede voorbeelden zijn het Schumacher College en de United World Colleges. Meer samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid met aansluiting op people, planet en purpose is een pré.

Evolutionair rentmeesterschap

Evolutionair rentmeesterschap houdt zich bezig met het integer en intact overdragen aan toekomstige generaties van aarde, schepping, natuur, biodiversiteit, milieu en landschap en ook met de rechtvaardige verdeling van al hetgeen de aarde voortbrengt. Iets wat je leent, verzorg je goed. Het is vooral een onomkeerbare trend naar zelfevolutie. Voor het eerst zijn beleidsmakers, investeerders, vooraanstaande ondernemers en pioniers van ngo’s bereid om baanbrekende innovatie en nieuwe bedrijfs- en economische modellen te omarmen. De vraag naar transformatie neemt toe. We hebben meer dienende leiders nodig, die geloven dat je de koers van de samenleving kunt veranderen en de harmonie met de planeet kunt herstellen. Dat is persoonlijk en zakelijk zinvol!

Globalisering op retour

Globalisering lijkt op haar retour, en verwacht mag worden dat dit proces de volgende tien jaar doorgaat. In een wereld waarin handel lastiger wordt, keert de industrie terug naar een plek zo dicht mogelijk bij de afzetmarkt. Ook in het kader van duurzaamheid. Dus de productieketens worden korter. En aangezien de aanvoer van goederen, halffabrikaten en grondstoffen onzekerder wordt, is een grotere hang naar zelfvoorziening niet uit te sluiten. Maar een zelfvoorzienende industrie verhoogt ook de uitstoot van stikstof. We moeten daarbij oppassen dat het hele klimaatbeleid wordt afgewenteld op de kleine man of vrouw of mkb en dat de grote multi’s er met de buit vandoor gaan. Wordt vervolgd, dus.