EDDY VAN HIJUM | mist gevoel van urgentie

Eddy van Hijum mist gevoel van urgentie voor Overijssel

Gedeputeerde Economie van de provincie Overijssel Eddy van Hijum ziet veel kansen voor de provincie. Jongeren trekken weg naar de steden voor onderwijs of werk. Daarentegen is Zwolle booming, wil de Regio Stedendriehoek in 2030 energieneutraal zijn en is universiteit Twente voor de derde keer uitgeroepen tot de meest ondernemende universiteit van Nederland. Maar hij mist de urgentie voor de provincie Overijssel.

De vooroordelen over Oost-Nederland zijn zo oud als de weg naar Rome. Letterlijk, want de Romeinen plaatsten de rust van het platteland steevast tegenover de bedrijvigheid van de stad. Nu is Oost-Nederland een oase voor westerlingen die willen ontsnappen aan de hectiek van de Randstad en die goedkoper willen wonen. Degenen die genoeg hebben van vinexwijken en files komen naar Zwolle en de Stedendriehoek. Die steden faciliteren de nieuwkomers maar al te graag. De makelaars hebben het zelfs ongewoon druk.

Ruggengraat
Eddy van Hijum is sinds november 2014 gedeputeerde Economie van de provincie Overijssel. “Oost-Nederland kan het centrum van Europa worden”, beweert hij stellig. “Een van de meest concrete doelen die ik heb geformuleerd toen ik begon was om van Overijssel de meest mkb-vriendelijke provincie van Nederland te maken. Dat is in 2016 gelukt. Kenmerk van onze provincie is dat wij veel mkb-bedrijven hebben waarvan vele familiebedrijven, start-ups en snelle groeiers zijn. Meer dan landelijk gemiddeld, zo’n 70 procent. Zij vormen de ruggengraat van onze economie. Onderschat wordt hoe innovatief deze bedrijven zijn. Maar er is hier ook een economische dynamiek met sectoren van nationale en mondiale betekenis, zoals maakindustrie, agrofood, chemie, hightech en gezondheidszorg. Die bedrijven innoveren met een wereldwijde missie.”

Zwaar onderschat
Het midden- en kleinbedrijf wordt niet altijd gezien als de ziel van de economie, terwijl ze toch een belangrijke economische factor van belang is. Vecht u niet tegen dat beeld? Van Hijum: “Ik vind dat het mkb in haar belang zwaar onderschat wordt. Wij zijn als provincie zo bijzonder omdat wij een centrum zijn dat grenst aan de Randstad én Duitsland. Gelderland en Overijssel presteerden de afgelopen 15 jaar zelfs beter dan de rest van Nederland. Wij beschikken bovendien over een ondernemende en innoverende universiteit in Twente die intensief samenwerkt met de Overijsselse hogescholen Saxion en Windesheim. Ons bedrijfsleven is daarmee nauw verbonden. Dus toegepaste kennisdeling vindt al automatisch plaats.”

“Ons nieuwste initiatief is cyber security. Als provincie bundelen wij de krachten rondom digitale veiligheid via ons Digital Trust Centre. Want bewustwording en actie is hard nodig vanwege hacks, aanvallen en spionage. Het centrum is een initiatief van Novel-T. Dit initiatief komt voort uit het programma ‘Digital Trust Centre’ dat eind 2017 door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid is gestart. Als onderdeel van dit programma worden verschillende regionale en/of thematische samenwerkingsverbanden opgezet, die met maximaal een miljoen euro subsidie ondersteund worden. Wij zijn de verborgen kampioenen van Nederland. Ik heb niet de indruk dat Nederlanders dit zien. De vraag is of dat erg is.”

Kansen in Overijssel
De vraag is of Oost-Nederland door Den Haag werkelijk ‘gezien’ wordt. De Miljoenennota is recent gepresenteerd. Worden jullie wel geldelijk gewaardeerd? “Dát moet nog blijken. Er ligt wel een nota voor waarin het woord regio vaak wordt genoemd” Het is de vraag of hier ook Oost-Nederland mee wordt bedoeld. “Klopt. Oost-Nederland komt er qua verdeling van de middelen tot nu toe bekaaid af. Want Brabant, Zuid-Holland, Randstad en zelfs Zeeland hebben middelen gekregen. Ja, je moet er wel hard voor knokken om gezien en erkend te worden. We hebben nu programma’s ingediend die betrekking hebben op versterking van de duurzaamheid, circulariteit, grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland, arbeidsmarkt, wendbare beroepsbevolking en economie. Ons investeringsrapport ‘Kansen in Overijssel’ heb ik namens de Provincie recent aan de ministers Kajsa Ollongren (Binnenlandse zaken) en Carola Schouten (landbouw, natuur en voedselkwaliteit) overhandigd. Met dit aanbod daagt Overijssel het Rijk uit om samen te investeren in de kracht van de groeiende regio’s in Overijssel. Ergens in het najaar hopen wij positief gezien en beloond te worden.”

Regionale samenwerking
Een ander punt van aandacht is wellicht de regiovorming van Oost-Nederland: de regionale netwerken die ieder voor zich een eigen identiteit hebben. Zoals de Food Valley, Hightech Twente, Cleantech Regio en de Achterhoek. Trekken al die regio’s samen op als het gaat om Oost-Nederland? Zo ja, wie willen zij dan samen zijn? De Smart Hanze? “Van oudsher zijn bedrijven traditioneel aan een regio gebonden. Die regio heeft dan een eigen identiteit gekregen. Het zijn op zichzelf georiënteerde gebieden. Sociaal-cultureel gezien biedt dat enorme voordelen. De onderlinge samenwerking is er wel degelijk, net zoals wij als Overijssel samenwerken met bijvoorbeeld Gelderland, Drenthe en Flevoland. Ik heb gewerkt in het westen en ik vind dat de mensen in het oosten iets pragmatischer en meer op samenwerking gericht zijn. Gemeenten werken samen met bedrijven en kennisinstellingen, regionaal werken ze onderling goed samen en regionaal overstijgend weten ze elkaar ook te vinden. Zo slaan onderwijs, bedrijfsleven, overheid en ondersteunende organisaties in de regio Noordwest-Veluwe en Zwolle de handen ineen in het project Industriële Robotica. De samenwerkende partijen willen zoveel mogelijk mensen opleiden die klaar zijn voor de toekomst van de industriële robotica, zowel op vmbo-, mbo- als op hbo-niveau. We zijn heel laagdrempelig zonder ingewikkelde samenwerkingsstructuren. Zo zijn we ook met talentontwikkeling bezig om de trek van jongeren naar het westen te kunnen keren. Wij willen het centrum van Europa worden. Ik vind de Smart Hanze-mentaliteit wel heel erg bij ons en het Rijnlandse Model passen. Ik koester de handelsmentaliteit van de Hanze. Ik vind de Smart Hanze heel aansprekend.”

Technologische hotspot
Je klinkt heel tevreden. “Als je het over de cultuur hebt dan bevestig ik dat. Maar als ik naar de economische doelen kijk, hebben we nog wel het een en ander te doen. Bijvoorbeeld het slimmer maken van de maakindustrie. Je ziet dat overal in de wereld: de slag om de technologie en digitalisering. Je ziet dat China en de VS met elkaar in de clinch liggen over wie de technologische hotspot van de wereld wordt. Ik vind dat we in Nederland veel te afwachtend zijn. Ik mis het gevoel van urgentie. Bijvoorbeeld bij overheid, bedrijven, onderwijs en beroepsbevolking. Ik ben net terug van een handelsmissie naar China. Daar moeten kinderen vanaf drie jaar al naar school. Daar is het besef bij ouders dat als zij hun kinderen niet ontwikkelen naar de moderne tijd zij ook niet meer verder komen. Ik heb ook kleine kinderen en die moeten kunnen spelen, maar feit is dat we in een tijd leven waar innovatie de hoofdrol speelt. Dat mogen wij in Nederland wel wat scherper oppakken. Met een groeiende wereldbevolking is onze huidige leefstijl niet vol te houden. We moeten om. Het gaat erom dat je een aantal maatschappelijke vraagstukken weet op te lossen, minder hulpbronnen weet te gebruiken, etcetera.”

Rijnlands Model
Jan Paul van Soest zegt in zijn interview: ‘Ecology First, Economy Next’. “Ik zie het niet als twee gescheiden zaken. Economie is voor mij hoe je op een goede, eerlijke en zorgvuldige wijze met alles omgaat.” Denk je dat het neoliberale beleid een antwoord biedt voor allerlei maatschappelijke vraagstukken? “Nee”, zegt Van Hijum beslist. “Ik ben een CDA-er. Ik vind dat je de waarden veel meer voorop zou moeten stellen.” Ben jij een voorstander van het Rijnlands Model? “Ja, want ik ben een voorstander van de lange termijn waardecreatie. Zo ben ik een tegenstander van de afschaffing van de dividendbelasting. Over het mkb staat veel zinnigs in het regeerakkoord, maar die 1,4 miljard had beter kunnen worden besteed aan een echte lastenverlichting voor het gehele bedrijfsleven. Daar had ook onze regio van kunnen profiteren.”

Samenwerking met Duitsland
Grote bedrijven in Oost-Nederland werken veelal al samen met Duitse bedrijven, want het zijn wereldspelers. Wil je de samenwerking met Duitsland verder intensiveren? Van Hijum: “Nederland moet een verdrag sluiten met de Duitse deelstaten Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen over de erkenning van vakdiploma’s. Om te beginnen voor verpleegkundigen, verzorgende en technische beroepen. Zo kunnen we binnen de Nederlands-Duitse grensregio’s de kans op een baan vergroten voor werkzoekenden, en tegelijkertijd de regionale economie versterken. De Duitse buurlanden hebben in hun regeerakkoord gesteld dat ze de banden met Nederland willen aanhalen. Er zijn al contacten over en weer. Over bereikbaarheid, economie, erkende diploma’s, stageplekken, infrastructuur, politie, onderwijs. Ook vanuit Den Haag heeft het werken over de grens alle aandacht. Voor het eerst heeft het kabinet daar een speciale staatssecretaris in de persoon van Raymond Knops voor benoemd. Laat ik niet vergeten te noemen dat we ook weer Duits moeten leren spreken.”

Wil je de lezer nog iets meegeven? “Stilstand is achteruitgang. Ik koester de evolutie van Overijssel. We moeten aan de slag met de maatschappelijke opgave, want het mondiale heeft ook invloed op het lokale leven van alledag. Blijf je ontwikkelen, doe mee, want je toekomst ligt in Overijssel!”