8 maart 2023 | Mary Span | Evolutiegids

Zeewier, voordeel of dreiging?

Zeewier, het heeft een grote belofte in zich maar is dat ook zo? James Olivier gebruikt het als ingrediënt in zijn recepten en Victoria Beckham gebruikt het om slank te blijven. Feit is dat het product vol zit met voedingsstoffen. Het kan ook worden gebruikt als grondstof voor verpakkingen en kleding. De geheimen van de zee zijn nog lang niet allemaal ontdekt.

Zeewier beleefde een zegetocht. Nederland heeft een aantal zeewierboerderijen en zelfs een offshore boerderij. Zeewaar is er een van. Ze zijn de voortrekkers van de zeewierbranche. Nori is een zeewiersoort die vaak gebruikt wordt voor sushi. Daarnaast wordt er verdikkingsmiddel gemaakt van zeewier voor in voeding. Ook als biostimulant heeft zeewier erg interessante toepassingen, het bevordert de groei van het wortelstelsel van planten en gaat schimmelgroei tegen bij veel neerslag. Eco-influencers en gebruikers zijn enthousiast over de voordelen van schoonheidsproducten en biobrandstoffen.

Maar één type zeewier vormt een bedreiging. In de Atlantische Oceaan zijn uitgestrekte velden sargassum, een bruin zeewier, te vinden. Door het dumpen van stikstof en fosfor in de oceanen, gevoed door de sojateelt in Congo en de verontreinigingen in de Amazone en de Mississippi, is het sargassumveld enorm groot geworden. Zulke geloosde voedingsstoffen zijn mogelijk toegenomen als gevolg van de voortgaande ontbossing en het gebruik van fosfaatmeststoffen, suggereren de onderzoekers. De bruine golf van Congo tot de Golf van Mexico is zelfs zichtbaar vanuit de ruimte en wat alarmerend is, is de snelheid waarmee het veld groeit. 

Sinds 2011 kampt het Caraïbische gebied
waaronder ook Bonaire en St. Maarten met zeewier.

Grote hoeveelheden Sargassum belanden op de stranden. Daar rot het, maakt het kustwater zuurstofloos en stoot zwavelwaterstof en methaan uit. Het zeewier bevat bovendien grote aantallen metalen (arseen en cadmium, giftig voor mens en dier). Het maakt het leven onmogelijk voor koraalriffen en vissen. Zelfs mangroven sterven af. Het is niet alleen buitengewoon milieubelastend, het zeewier jaagt ook toeristen weg. En dus ook de inkomsten voor de bevolking.

De gevolgen voor de gezondheid
zijn nog onduidelijk.

Het uitdijende sargassum wordt ook wel de golden floating rainforest genoemd. Het is ook een enorm toevluchtsoord voor vele organismen, waaronder veel vissen met grote economische en ecologische waarde. Zo kijkt microbioloog Corina Brussaard, tevens bijzonder hoogleraar Virale Ecologie aan de Universiteit van Amsterdam, wat er onder het sargassum in de waterkolom gebeurt. “Ik wil onderzoeken wat dit betekent voor de microbiële gemeenschap onder het sargassum en voor het overige oceaanleven. De eerste resultaten laten zien dat deze plekken hotspots zijn voor het microbiële leven.” Het rijke leven tussen het bruine zeewier trekt ook roofvissen aan, evenals keerkringvogels, stormvogels, albatrossen, sterns en genten, die zelfs hun nest op het drijvende wier maken.

Doen we nu niets, dan hebben we straks
een veel groter ecologisch en economisch probleem.

Feit is wel dat het sargassum ervoor zorgt dat er minder licht in ondiep water op de zeebodem valt, terwijl pas uitgekomen schildpadden niet in staat zijn om naar de zee te kruipen over bergen rottend zeewier. Maar het sargassum heeft het vermogen om koolstof op te zuigen. Het wildste plan is om het met behulp van robots naar de bodem te laten afzinken. Maar wat zijn dan de gevolgen? De ecologische schade is onbekend en we weten ook niet wat de gevolgen zijn voor de koraalriffen en de koraalgemeenschappen. Elk jaar zijn er de verwoestende gevolgen voor het toerisme, de visserijsector en het transport. De bedekking en verrotting van het wier op de kusten leidt namelijk tot verzuring en verlaagt het zuurstofgehalte in de kustwateren en baaien.

In het lab en ter plaatse van het sargassum zoeken WUR-onderzoekers naar oplossingen. Want sargassum mag dan geen makkelijk spul zijn, het heeft wél de potentie voor nuttige toepassingen – bijvoorbeeld als duurzame brandstof. Op de Caribische eilanden importeert men nu nog veel brandstof; als er elektriciteit uit een lokale biomassa gemaakt kan worden, maakt dat de gemeenschap zelfredzamer. Doen we nu niets, dan hebben we er een groot milieuprobleem bij.

AUTEUR MARY SPAN | ©EVOLUTIEGIDS | 230308
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.