ENERGIETRANSITIE | diepzeemijnbouw

12 maart 2023 | Mary Span | Evolutiegids

Queeste naar het nieuwe goud van de diepzee

Op de bodem van de oceaan, kilometers onder het wateroppervlak, ligt een schat aan kostbare metalen. De wedloop naar basismetalen en bijzondere mineralen is al begonnen, want deze grondstoffen komen goed van pas bij de energietransitie. Wat betekent dit voor de bestaande bewoners van de zee en wat zijn de milieugevolgen van die mijnbouw? Diepzeemijnbouw is volgens het WWF onnodig: technologie en recycling zijn de oplossing.

De diepzee is de meest mysterieuze plek van onze planeet. Deze grotendeels onbekende en onontgonnen wereld bedekt ongeveer de helft van de oppervlakte van de aarde. De delvers van diepzeemijnbouw hopen dat het opdiepen van mineralen en basismetalen uit de diepzee miljardenwinsten zal opleveren. Ook voor investeerders en sommige kuststaten is dit commercieel interessant. De mineralen, die worden gewonnen op een oceaandiepte van meer dan 200 meter, zoals polymetaalknollen, kobaltrijke korsten en polymetaalsulfiden worden beschouwd als alternatieve bronnen voor de energietransitie. Dit heeft alles te maken met de uitputting van aardse afzettingen van metalen zoals koper, nikkel, aluminium, mangaan, zink, lithium en kobalt. De vraag naar deze metalen neemt ook toe om smartphones, windturbines, zonnepanelen en batterijen te kunnen produceren. Die metalen zitten in mangaanknollen die als het ware voor het oprapen op de bodem liggen.

Diverse bedrijven, ook Nederlandse, staan te springen
om mangaanknollen te gaan oogsten.

Aangezien de diepzee nog steeds onderbelicht en de onderlinge samenhang tussen het oceaanleven, zeebodem en leven in het algemeen nog slecht begrepen wordt, zijn er veel hiaten in onze kennis van zeebiodiversiteit en ecosystemen. Dit maakt het moeilijk om de milieu-effecten van diepzeemijnbouw te beoordelen of om adequate waarborgen in te voeren ter bescherming van het mariene milieu en de drie miljard mensen die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van de mariene en kustbiodiversiteit. Daarnaast kunnen soorten als walvissen, tonijnen en haaien worden beïnvloed door geluid, trillingen en lichtvervuiling, die veroorzaakt worden door mijnbouwapparatuur, oppervlaktevaartuigen, het lekken en morsen van brandstof en giftige producten. Er is dus uiterste voorzichtigheid geboden.

De oceanen zijn van groot belang voor
de biodiversiteit, de voedselketens en als klimaatbuffer. 

Volgens het Verdrag van de Verenigde Naties over het recht van de zee (UNCLOS) is de zee met zijn minerale rijkdommen het gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid. Dit betekent dat ze moeten worden beheerd namens en in het belang van de hele mensheid. IUCN NL lobbyt dan ook sterk voor een moratorium op diepzeemijnbouw voor de komende vijftig jaar. In die tijd moet verder wetenschappelijk onderzoek gedaan worden naar de gevolgen en effecten voor het leven en de natuur in zee.

Na bijna twintig jaar onderhandelen bereikten de landen van de VN zaterdag 4 maart 2023 overeenstemming over het wereldwijde verdrag om tot 2030 het zeeleven en de biodiversiteit in tenminste 30 procent van de oceanen te beschermen en de zeeën duurzamer te gebruiken. Met dit verdrag kunnen grote delen van de oceanen straks beschermd worden als natuurreservaat. Milieu- en natuurorganisaties spraken dan ook van een historisch verdrag. Na 2030 moet de andere 70 procent beschermd worden. In een uitgebreid netwerk van reservaten kunnen de oceanen weer herstellen na jaren van overbevissing, vervuiling en vernietiging door diepzeemijnbouw. Daar waar oceanen met rust worden gelaten, zie je dat het zeeleven een groot vermogen heeft om zichzelf te herstellen. In reservaten komt tot wel zeven keer meer zeeleven voor.

90% van de diersoorten, die in de diepzee leven en
recent onderzocht werden, zijn nieuw voor de wetenschap.

In een nieuw rapport, The Future Is Circular: Circular Economy and Critical Minerals for the Green Transition, toont onderzoeksorganisatie SINTEF (in opdracht van World Wide Fund for Nature ofwel Wereld Natuur Fonds) modellen waaruit blijkt dat de vraag naar kritische mineralen van nu tot 2050 aanzienlijk kan worden verminderd: tussen 20% en 58%! Dat is mogelijk met behulp van nieuwe technologie, door circulaire economie en recycling. De WWF streeft naar een wereld zonder diepzeemijnbouw: “We moeten dringend overschakelen van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie, maar niet ten koste van uitgestrekte, ongerepte, biodiverse ecosystemen in de diepzee, die ook belangrijke koolstofopslagplekken zijn”, aldus Jessica Battle, leider van WWF’s ‘No Deep Seabed Mining Initiative’.

Ook Greenpeace wil de gevaren van deze
nieuwe industrie onder de aandacht brengen.

Ze voeren al jarenlang campagne voor het beschermen van de oceanen en voor een sterk oceanenverdrag. Ze kunnen niet stilzwijgend toekijken hoe deze nieuwe bedreiging – diepzeemijnbouw – ons van onze toekomst berooft. Als gevolg van verschillende acties hebben BMW, Volvo, Google en Samsung in 2021 beloofd om geen gebruik te zullen maken van mineralen uit de oceanen.

We moeten de diepzee met rust laten en ons wereldwijd volledig inzetten voor een circulaire economie, waarbij we metalen en mineralen recyclen. Gelukkig zijn steeds meer landen zoals Duitsland, Frankrijk, Spanje, Chili, Palau en Nieuw-Zeeland voor een moratorium of zelfs voor een verbod op diepzeemijnbouw. We weten gewoon veel te weinig over de gevolgen voor het leven op aarde. De oceanen staan al onder druk door klimaatstormen, overbevissing, verzuring en temperatuurstijging. We moeten gewoon verantwoord met dit ecosysteem omgaan.

AUTEUR MARY SPAN | ©EVOLUTIEGIDS | 230312
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.