Verlangend naar een wei met bloemen en vlinders

Als kind speelde ik soms met andere kinderen in een kleine plantsoen aan het eind van de straat. Het plantsoentje was begroeid met bloeiende struiken en het stikte er van de vlinders. Midden in de stad! Waar vind je die biodiversiteit nog?

Ik ben op het platteland gaan wonen omdat ik de natuur miste. Vanuit mijn tuin kijk ik op paarden en soms op schapen. Heel idylisch. ’s Avonds vliegt er een vleermuis om het huis en de fazanten krijsen ’s morgens hun keel schor. Maar toch is er iets mis in de natuur. Ik mis de diversiteit van planten en insecten. Jan Terlouw zei het al in zijn toespraak: “Als je van Frankrijk terugrijdt naar Nederland zitten er bijna geen vliegjes meer op de voorruit. We zijn met z’n allen de natuur op een ongelooflijke manier aan het verwoesten. Dat hoeft helemaal niet. Het kan best anders.”

Kaalslag
Tuin- en landschapsontwerper Nico Wissing zei het al eerder in de Evolutiegids: ‘De manier waarop we met de Achterhoek omgaan is economisch gedreven roofbouw.’ En prinses Irene van Lippe-Biesterfeld schreef in haar open brief van februari 2017 aan de Eerste en Tweede Kamer: ‘De eenzijdig economische belangen, in het bijzonder die van de energie-, voedsel- en financiële industrie, staan steeds meer op gespannen voet met een verantwoorde manier van omgaan met de aarde en daarmee met de publieke belangen van huidige en toekomstige generaties.’ Het zijn allemaal signalen dat het anders moet. Het kan ook anders als we echt willen, maar helaas zie ik om me heen dat er hele bossen worden gekapt in en om het dorp waar ik leef en dat boeren de struiken en bomen tussen landerijen weghalen. Kaalslag alom. Het aantal hectare bos in Nederland neemt sinds enkele jaren af en boeren die bomen op hun land kappen dragen daar flink aan bij, blijkt uit onderzoek van de Wageningen Universiteit. Boeren en natuurbeheerders die bomen kappen zijn niet verplicht ter compensatie nieuwe bomen te planten. Het verlies aan bosareaal betekent niet alleen verschraling van het landschap in landbouwgebieden, maar maakt ook de Nederlandse klimaatdoelstellingen minder haalbaar.

Ecosystemen
Maar is er licht aan de horizon. Biodiversiteit komt meer en meer in de belangstelling te staan, vooral nu het aantal soorten insecten en bijen verdwijnen. Is dat nou zo erg een insect minder? Ja, want alles wat we eten heeft z’n oorsprong in de biodiversiteit. Maar wat is biodiversiteit precies? Biodiversiteit omvat alle soorten planten, dieren en micro-organismen, maar ook de enorme genetische variatie binnen die soorten en de variatie aan ecosystemen waar ze deel van uitmaken, van moerassen tot woestijnen. Het gaat dus lang niet alleen over bloemen, bomen en aaibare beesten. Het gros van onze bouwmaterialen, medicijnen en industriële grondstoffen betrekken we van biologische hulpbronnen. En veel vormen van toerisme heeft met de natuur te maken.

Dempend
Biodiversiteit heeft een dempende werking op plagen, vervuiling en klimaatverandering. Een gemengd bos gaat bijvoorbeeld niet zo snel plat tijdens een storm, in tegenstelling tot een bos met dezelfde soort bomen. Terug naar de natuur is het adagio. Als je nu afwisselend rijen met verschillende gewassen plant, die je op verschillende momenten oogst, dan kunnen die nuttige ongewervelde dieren een veilig heenkomen zoeken in tussenliggende rijen en zullen ze de akker snel weer opnieuw koloniseren.

Druk op de natuur
We zijn nu al met 6 miljard mensen op aarde en met z’n allen oefenen we een grote druk uit op de natuur en de natuurlijke hulpbronnen. Wetenschappers, onder meer van Wageningen Universiteit, proberen nu zo snel mogelijk de biodiversiteit op aarde in kaart te brengen. Maar hoe gaan we het probleem te lijf? Ik noem een paar voorbeelden. We kunnen de kwaliteit van leefgebieden verbeteren, verbindingszones (gemakkelijk toegankelijke gangen tussen twee opgesplitste leefgebieden zoals landbouwgrond, heidevelden en natuurreservaten) aanleggen of de wilde leefgebieden vergroten. Een goed bodemevenwicht draagt bij aan een verminderde gevoeligheid van gewassen voor ziekten en plagen, een betere mineraal huishouding en een rijker bodemleven waardoor de biodiversiteit behouden blijft. Een enorm wereldwijd herbebossingprogramma kan ook een oplossing zijn. Trees for All geeft met haar plantprogramma al een voorzet. En als laatste voorbeeld: veel toeristen laten afval achter in de natuur en ze verstoren daarmee het dierenleven. Daarom zullen we voor het beschermen van de biodiversiteit ook iets moeten doen aan het gedrag van burgers.

Mensen hebben baat bij een biodiverse natuur. En ik? Ik verlang ernaar om weer een wei te zien met bloemen en vlinders. Gelukkig kunnen we putten uit een rijk palet van wetenschappers die een voorzet kunnen geven voor een rijkere natuur. Nu nog een voorzet van de overheid en de burgers…

AUTEUR MARY SPAN | ©EVOLUTIEGIDS | 180425
Trendjournalist/publicist en auteur van het boek Zinvolle [W]evolutie.
Hou ervan je te inspireren en te activeren voor zinvolle evolutie
in leven en werk, bouwend aan een wereld van nieuwe mogelijkheden.